En de winnaar is.....

Dennis van Putten met zijn vraag over het olie boren in dictatoriale landen - hoe moet je daarin handelen als vooraanstaand hoog technologisch bedrijf? Dat is de winnende, lastigste vraag van de EthiekMarathon. Want van alles komt daarin samen. De wens om het aangename met het goede te combineren. Wat misschien niet mogelijk is. En laat je dan het goede of het aangename los? Werken met normen en waarden tussen verschillende culturen. Wat hou je aan? Hoe ga je daarmee om? Bestaat er zoiets als ethiek zonder vuile handen? Bestaat er zoiets als handel zonder vuile handen? En vele andere vragen.

EthiekZaak feliciteert Dennis van harte en nodigt iedereen uit mee te denken over de vraag:

Als hoogtechnologisch bedrijf win je grondstoffen in een land met een dictatoriaal regime:

Welke ethische vragen kom je tegen en welke principes zijn leidend voor je bedrijf om je handelswijze op een goede manier te verantwoorden?

?wie profiteert van de opbrengst?

?wat doet het regime met de inkomsten?

? in hoeverre is het bedrijf verantwoordelijk voor de bestemming van de inkomsten?

? wat is de taak van de internationale politiek in deze kwesties?

? en in hoeverre speelt de benzine-tankende consument een rol?

? zijn er zaken die in geen geval zouden mogen gebeuren?

? wat kan een positieve invloed van het bedrijf op het land zijn?

De onbeantwoorde vragen

24 uur lijkt veel, heel veel. En dan gaat zo'n marathon los en is het opeens weinig. Heel weinig. Te weinig in ieder geval om alle vragen te beantwoorden. Een aantal vragen zijn we dan ook niet aan toe gekomen:

• een werksituatie waarin veel wordt geroddeld en jij daar niet aan mee wilt doen. Maar dat niet meedoen betekent dat jij zelf in diskrediet wordt gebracht...hoe kies je daarin de goede weg?
• waar ligt jouw verantwoordelijkheid als werknemer als je baas in China produceert, terwijl bekend is dat in de fabrieken waarmee zaken wordt gedaan de arbeidsomstandigheden niet aan de westerse normen voldoen?
• Is het verantwoord dat wetenschappers in het huidige klimaat van veranderingen en complexiteit blijven vasthouden aan een zender dominante communicatie die vooral informatief en persuasief is, gericht naar een breed publiek waarbij ze het publiek vaak beschouwen als onwetend, inconsequent, manipulatief? Is dialoog niet een beter uitgangspunt waarbij wetenschappelijke kennis integreert met ervaringskennis, waarden en normen van de samenleving? En indien ja, waarom of wanneer zou dit dan BETER zijn? En hoe moet zo een dialoog er dan uitzien?
• Hoe kunnen bedrijven beginnen met het werken met ethiek in de praktijk? Begin je bij een code of juist bij bewustwording? En heb je wel een code nodig of is die toch zinloos als de bewustwording niet plaatsvindt (vertaling van een Engelse vraag).

Prachtige vragen. Met een duidelijk ethisch perspectief erin. Maar we zijn er niet aan toegekomen. Pakken we ze op? Maar natuurlijk. Alleen NU EVEN NIET, zeggen wij dan met een cup a soup in de hand. We geven er prioriteit aan om de marathon af te ronden, een boekje te publiceren over de marathon, het internationale netwerk van ethici te mobiliseren en om weer op acquisitiepad te gaan. Waarbij we overigens de derde vraag over de wetenschappers meenemen in een colloquium voor de TU Delft waarvoor het voorstel in de maak is. En de andere vragen: die nemen we mee naar de marathon van 2012!

Dat hebben we mooi weer gedaan.

Het recht op een leven zonder mening, kan dat?
Maarten van der Sande, TU Delft

Kunnen ja. Maar onze vraag: is dat dan een goed leven? En dat is waar ethiek om draait: het goede leven. En daarmee ben je de laatste vraag die wij beantwoorden. Kort, bondig. 3.35 uur. Bier. Proost!

How do I deal with my tolerance in the face of the intolerance of other people, e.g. regarding homosexuality?

a US teacher

Eminent Dutch philosopher prof. dr. Paul van Tongeren has described tolerance as having stamina with living with a problem: sticking with your own conviction and simultaneously allowing other peoples conflicting conviction. The book of Van Tongeren has as far as we know not been translated into English, however on the site Stand to Reason – www.str.org - we found some excellent articles on tolerance tolerating intolerance. Stick it out! And keep the tolerance dialogue going!

Wij, dames van Stichting Sukuma Wiki, hebben twee ethische vragen voor jullie, die te maken hebben met ons weeshuis in Ukunda, Kenia (bij Mombasa). Beetje context: we willen in een tijdsbestek van een paar jaar (2016) toewerken naar een zelfstandig weeshuis, dat zichzelf kan bedruipen. Daarvoor is het nodig actie te ondernemen en eigen initiatief te zien bij de Mama en het bestuur van het weeshuis: Peacefull Orphanage. Dat lukt maar moeilijk en dat is dan weer niet vreemd, het blijft Afrika en wij zijn natuurlijk ontzettend Europees en doelgericht in onze acties en communicatie. Voor het op eigen benen krijgen van het weeshuis denken we aan het inzetten van vrijwilligers, ofwel om te bouwen aan een zelfstandig weeshuis, ofwel als bron van inkomsten als educatief programma voor vrijwilligers. Maar: dat gaat niet zomaar en vergt oprganisatie. De huizige bezoeken ana het weeshuis betalen we zelf, maar als dat frequenter wordt gaat dat gewoonweg niet meer.

Tweede punt is dat een aantal van de kinderen in het huis tegen de 18 jaar oud zijn (en soms al daarboven). Ze hebben veelal echter nog niet de basisschool of middelbare school afgemaakt. In Kenia mogen in een erkend weeshuis eigenlijk geen kinderen van boven de 18 worden meegeteld, die worde n geacht voor zichzelf te kunnen zorgen. Maar ja, we willen ze ook niet zomaar op straat zetten, dus hebben we besloten om met ze te werken aan hun toekomstplannen, ze moeten per slot van rekening binnen afzienbare tijd wel op eigen benen kunnen staan. daarvoor voeren we gesprekken met ze en we vragen ze zelf te beargumenteren waarom ze een bepaalde opleiding willen volgen en daar dan het nodige voor te regelen. dat doen ze niet altijd, vaak heel laat en pas na heel vaak aandringen en dreigen met sancties (als je ons niets laat zien kunnen en willen wij niet betalen....).

Bovenstaande resulteert in onze volgende dilemma's:

Is het verantwoord om vrijwilligersreizen aan te bieden naar het weeshuis en waarbij de reis van de organisator wordt betaald door de vrijwilligers?

Is het verantwoord om de opleiding van een van de kinderen niet te betalen als ze de beloofde papieren niet tijdig opsturen (waardoor hun toekomstmogelijkheden gekortwiekt worden)?

We horen graag hoe jullie hierover denken!

Hartelijke groet en veel succes met jullie marathon!! Nog maar een paar uurtjes!

Claudia de Graauw, Eliane de Vilder, Marian Fransen-de Lange en Marian Kat-de Jong

EthiekZaak geeft jullie de volgende gedachten mee, om 3.15 uur maar de gedachten vorming begon net nadat wij Paul van Tongeren hadden gesproken en dat was behulpzaam voor jullie vraag!

1.   Is transparantie is hier de kern? Dan biedt inzicht in je financiën aan de vrijwilligers en maak het tot een keus.

2.   Vraag je binnen je projectgroep af of Nederlandse vrijwilligers daarheen moeten om het weeshuis te bouwen. Wellicht zit er een alternatief in (het gunnen van verantwoordelijkheid) aan de oudere wezen daar?

3.   Het papierwerk is een primair praktische aangelegenheid. Als gedachte: de verantwoordelijkheid neem je, maar die houdt op enig moment ook op.

4.   Al zijn de papieren niet op orde, dan is er nog steeds iets bereikt. Wat dan wellicht niet uit te drukken is in een diploma of een papiertje. Iets is beter dan niets?

5.   Elke keuze brengt een morele last met zich mee, bij al het goede en alle goede intenties komen ook zaken die je niet kunt realiseren. EthiekZaak adviseert: maak voor het omgaan met die morele last ruimte en zorg binnen je team van Stichting Sukuma Wiki

En voor de sponsorwerving: Organiseer een (ethiek)marathonnetje om de kosten te dekkenJ!

The Medical-Industrial Complex: What are sources of awareness of this complex in the bioethics community?

Cath University Korea

A new source is just occuring: the international NGO Bioethics without Borders, which Henk ten Have alerted us to today during our marathon. This brand new initiative is hosted by Duquesne University, the Center for Healthcare Ethics if we understood professor Ten Have correctly. Watch this brandnew initiative, that connects bio-ethicists around the globe!

Hoe ga je om met landen waar je als westers land zaken wilt doen, maar waar smeergeld heel gewoon is?

Jongens, jongens, wat een ellende is ethiek om 3.11 uur. Gelukkig hadden we het hier met EthiekTeam vanmiddag over. En daar kwam voor nu het volgende uit:

Is het zo dat er wordt gevraagd? Iedereen doet het? Wat gebeurt er dan? En waar zie je dan nog handelingsperspectief? Is het te voorkomen? Dan zit je al in een positie waardoor je weet wat je gaat doen. Ik zit hier niet om de wereld te verbeteren maar om handel te drijven. Iedereen doet het hier.

In hoeverre is het anders – meegaan met de gewoonte van het land – wel weten hoe het zit in dat land? Maakt het moreel nog uit of het om geld gaat? Schoenen uit doen ipv geld? Frauderen? Mate van rechtmatigheid en rechtvaardigheid. Gaat het aanpassen aan de mores van het land overal op? In hoeverre kun je ook zeggen: deze gewoonte conformeer ik mij niet aan. Wie wordt erdoor geschaad? Wie zijn de betrokkenen? Gaat ook om omstandigheden. Publiek land kan worden verhandeld door een minister die daar legaat voor krijgt. 

Als je aan smeergeld toegeeft, werk je mee aan systeem waar de niet-kapitaalkrachtigen slachtoffer van zijn. Nooit smeergeld geven? Wat houdt het in stand als je smeergeld gaat betalen/

Smeergeld is net als met chantagegeld, er is nooit echt een einde aan. Smeergeld aan rechtvaardigheid linken: je krijgt partijdigheid. Onpartijdigheid is de basis van juist ethisch handelen. De ene mens is niet meer waard dan de andere mens.

Mmmmm, dit kon nog wel eens een van die blogjes zijn waar we later niet trots op zijn. Wie denkt mee? Wie denkt anders? Wie denkt door? En wie voelt zich uitgenodigd? 

Vraag 26 (cultuursector) Organiseer je een afscheid voor iemand die ontslagen is door bezuinigen?

Antwoord:

Dank, dank voor deze fantastische vraag want hier kunnen wij – zeker op dit uur straffeloos – na 23 uur afwegen, plussen en minnen, mitsen en maren op roepen: ja ja ja ja! Maak er een extra groot feest van, laat zien dat deze medewerker de bloem van de organisatie was of wat het ook zij. Pak die positieve kans van bezuinigingen. Doen!

Should scientists “dumb down” what they write in order to convey clearly the conclusions they draw from their research?

US Researcher

This goes to the heart of what it means to be a good scientists. Also in The Netherlands a rather implicit redefinition seems to be going on in which the amount of coverage in press and (scientific) media becomes an important part of the definition of the quality of the scientist and the science. Whereas a good scientist who does innovative work will fin dit hard to get citations and publications. But the opposite - a lack of citations and publications – does not by default imply innovative work.

To what extent is communication with the broad public part of the definition of a good scientist? And to what extent does the scientist need to do science & communication?

Some scientists appear to have a flair for both excellent science and the communication thereof with the broad public, as e.g. Robbert Dijkgraaf in The Netherlands. Other excellent scientists do not have the communication flair or skill. But that does not make them lesser scientists. It does make them professionals who are in need of communicative support in order to embrace the transparency and wish for accountability of science and the scientific process. Which by default consists of second-, third- and fourth guessing yourself.

Geld en open communities gaan niet samen. Dan is het gewoon handel en pr. Nu een ethische kwestie van een andere Theo inzake cultureel erfgoed: Bij restauratie en herbestemming van erfgoed of monumenten kan ook geschiedenis van het monument vernietigd worden. In nieuwe luister herstellen, moderniseren, aanpassen. Verval (= geschiedenis) ongedaan maken, daken en muren isoleren, extra dakramen aanbrengen, cv aanbrengen etc. Of erger nog: een eenvoudige boerderij opleuken met dakkapellen met kroonlijsten en de zaak ook nog wit schilderen. Indien er een ratio is van 0 tot 100, wat zou de maximale toelaatbare historische vernietigingsratio mogen zijn?



Theo Elsing (via de linkedin BMICE groep)

EthiekZaak heeft om 3.05 AM op 27 mei met nog 55 minuten te gaan van de 24 non stop ethiekuren met de volgende gedachten hierover:

• Iedere keuze daarin tussen de 0 en 100 is volstrekt arbitrair.
• Restauratie kun je ook als onderdeel zien van de evolutie van een monument, als onderdeel van de geschiedenis van een monument;
• Analogie met de integriteitscode waarin je maximaal 75 Euro als relatiegeschenk of betaling mag ontvangen. Zit daar integriteit in?
• Authenticiteit. Wat is dat in dezen?

Verder is het moeilijk voor ons om de ethische aspecten hieruit te halen. Wellicht heb je aan deze filosofisch ethisch geïnspireerde gedachten iets? Met meer informatie denken we graag verder. 

 De oorlogmisdadiger Faber: kun je een man van 89 die inmiddels 50 jaar rustig in Duitsland woont nog in de gevangenis stoppen?

Rene vd Vegt

Bij deze vraag spelen twee morele contexten: individueel en maatschappelijk.

-           Individuele context: deze man is oud en wellicht fragiel.

-           Maatschappelijke morele context: vergelding, genoegdoening, herstel.

-           Tevens spelen emoties over rechtvaardigheid: hij leeft voort in rust terwijl….

-           Een mogelijke analogie in de westerse samenleving kan de casus Demjanjuk zijn: wel veroordeeld, maar niet in de gevangenis. Mate van closure voor klagers.

-           En manier om het om te denken: kijk de documentaire Enemies of the People. Biedt volstrekt ander perspectief op recht, rechtvaardigheid, vergelding en vergeving.  http://enemiesofthepeoplemovie.com/

Wanneer heeft MVO een grotere morele waarde: als het wordt gedaan vanuit plichtethische of uit strategische motivatie? Dus: om het goede te doen, of om er zelf beter van te worden?

Florentine Hirdis

Kern van het verhaal: je hebt beiden nodig om MVO succesvol te kunnen maken. Het is verleidelijk om te kunnen zeggen dat MVO alleen goed is dat het intrinsiek gemotiveerd is, maar dan ga je voorbij aan het feit dat het een manier van ondernemen is en dat het gericht is op winst maken. Goed MVO is dus de plichtethische met de strategische motivatie combineren. Je begint eraan omdat je de intrinsieke motivatie hebt, en het wordt een succes omdat je slim onderneemt. Als je alleen maar MVO doet omdat je er winst mee maakt, dan verval je gewoon in manieren van efficient ondernemen en dan is het geen MVO meer.

Is de vraag wat beter is – deontologie of utilisme – daarmee zinvol?

Met dank aan Jelte de Kock

Hoe ga je om met objecten die op ‘onduidelijke’ wijze in je collectie terecht gekomen zijn of juist uit je collectie verdwenen zijn? Bijvoorbeeld een bruikleen dat je uitgeleend hebt (in de 19^e eeuw) en dat nooit is terugbezorgd. Dat ontdek je nu in de archieven en de betreffende instelling (aan wie je het uitgeleend hebt) wil het niet teruggeven. Want beschouwt het inmiddels als behorend tot de eigen collectie. Of natuurlijk de kunstobjecten die bij musea terecht zijn gekomen na de oorlog, maar waarvan vermoed kan worden dat ze uit Joods bezit afkomstig zijn.

Hoe ga je om met menselijke resten in een tentoonstelling/opstelling. Persoonlijk heb ik daar best moeite mee. Alsof er over het graf gelopen wordt van zo iemand… Laatst hadden we een tentoonstelling waarin een mummie lag opgesteld en een hoofd dat van een mummie afkomstig is geweest. Als je dan weet hoe belangrijk de Egyptenaren hun doodscultuur vonden en welk een waarde ze hechtten aan het ‘leven na de dood’, dan vind ik het best moeilijk te verteren dat zo’n hoofd in een tentoonstelling ligt.

 In het verlengde daarvan: de tentoonstelling ‘Bodies’ (zo heette hij geloof ik) met menselijke lichamen in een bepaalde chemische stof waardoor ze waren geplastificeerd. Welke mensen waren dat, hebben ze toestemming gegeven voor het gebruik van hun lichamen in dit soort tentoonstellingen? Of waren het, zoals de geruchten zeggen, Chinese gevangenen? En hebben zij dan wel toestemming kunnen geven, wisten ze waar ze zich aan verbonden, hebben ze zich überhaupt ergens aan verbonden?

Prangende vragen van Fieke Kroon. 

Als het gaat om bruikleen, dan is het primair een juridische vraag. EthiekTeam moest het antwoord schuldig blijven of dit soort zaken kunnen verjaren. De ethische kant van het verhaal zit in de zorgethiek. Dan gaat het om vragen als: hoe heeft de uitlener ernaar om gekeken? Hoe heeft degene die het geleend heeft, ervoor gezorgd? De herkomst van objecten is een andere vraag. Daarbij gaat het niet zozeer om de rechtmatigheid maar om de rechtvaardigheid van jouw bezit van het object. De centrale vraag is dan: komt het bezit eigenlijk iemand anders toe? En is die iemand te achterhalen? Als dat niet zo is, zijn er ook manieren om symbolisch terug te geven, wat een aantal musea inmiddels heeft gedaan. Bij die symbolische teruggave gaat het niet om het individu, maar gaat het om erkenning en respect voor de betreffende bevolkingsgroep als zodanig. Maar ook daar zitten haken en ogen aan. Want stel dat een familie blijkt recht te hebben op de Nachtwacht. Dan kan het eigendom overgaan zonder dat het bezit hoeft te veranderen. Maar de familie kan ook de Nachtwacht pertinent thuis willen hebben hangen. En dan heb je een ander vraagstuk. Dan gaat het om culturele waarde en de toegankelijkheid daarvan versus het recht op eigendom. Een interessante casus! Waar de Nederlandse overheid zeer ver op de toegankelijkheid kan gaan zitten: zie bijvoorbeeld in een heel ander verband de Betuwelijn en de onteigening die daar heeft plaatsgevonden. 

Als het gaat om menselijke resten in een tentoonstelling begint onze redenering bij het feit dat een museum een zeer westerse instelling is. Die ook een bewaarplicht op zich heeft genomen. Als je de dodencultuur als uitgangspunt pakt, dan had de mummie in de piramide moeten liggen. Dat is echter niet meer terug te draaien. In die niet ideale situatie is voor EthiekZaak dan toch de context leidend voor het morele verhaal. Is de enige waarde van het tentoonstelling van de mummie de marktwaarde (de blockbuster om klanten binnen te halen)? Of gaat het om het integer en oprecht vertellen van een verhaal (met een pluraliteit van stemmen) over Egypte en de dodencultuur. Die aandacht voor narrativiteit is voor EthiekZaak van belang in dezen. "Naaktheid van objecten" (objecten zonder context) daar zijn wij niet van!

BodyWorld.....Daarvoor hebben wij vanmiddag bij de discussie een nieuwe term uitgevonden: artitainment. Wij begrijpen dat de claim er ligt dat mensen getekend hebben voor het gebruik van hun stoffelijk overschot voor wetenschappelijke en informatieve doeleinden. Maar gaat dit nu verder dan informatie? Dan wetenschap? Want mensen staan opgesteld in bepaalde houdingen. De entertainment factor lijkt het primaat over de educatieve factor te hebben. En daar wringt m de schoen. Zit er nou een moreel verschil tussen educatie en entertainment? Wel als je vanuit de waarde van een museum kijkt. En ook als je vanuit de toestemmingsformulieren van de overledenen kijkt. De ethische vraag die hierachter zit: mag je meer doen met die lichamen als je in ieder geval al hun wens hebt gerespecteerd? Wij constateren dat het in dit geval niet lijkt te gaan om meer of minder, maar om anders.

27 mei, 2.56 AM.

Mijn vraag (ingenieursbureau): ik heb een internationale onderneming en verkoop mijn producten over de hele wereld. Ik heb ook een aantal vestigingen in Indonesie. Om zaken te doen in die contreien is het soms nodig om mensen wat geld toe te stoppen, dat hoort nu eenmaal bij die cultuur. Vanuit Westers oogpunt is dat niet gewenst. Hoe zou je toch zaken kunnen doen als Westerse onderneming met dit soort landen???

Antwoord 2.53 uur:

Waarschuwing: Elke zinvolheid in dit antwoord berust op toevalligheden.

Wij spraken net een zeer eminente professor ethiek die stelde dat bij moeilijke ethische kwesties vaak allang duidelijk is wat de goede manier van handelen is. Da’s toch knap lastig als je met je attache koffertje en idealistisch hart in Indonesie arriveert en eerst wordt geacht de douane wat toe te schuiven alvorens zij je doorlaten. Wat is goed hier? Hoe kan je nu zuiver zakendoen? Maar soit, hij heeft gelijk. Je weet wat het goede is: geen geld toestoppen. Maar je wil iets bereiken in dat land, je wil naar binnen en kan niet wachten. Daarnaast doet je concurrent het ook. Maar dan toch nog steeds niet betalen? Dan heb je een sterke moreel uitgangspunt in je kop en is het tijd om je strategie uit te stippelen voor anderszaken doen met Indonesie. Om de tafel met ze.

Vraag 25 Advocaat: Mag je je client vragen zich anders voor te doen dan hij is? En dit alles dan in het kader van het beste resultaat voor de client. En waar ligt dan de grens?

Je kunt je client bijvoorbeeld vragen zich netjes te kleden voor een zitting, maar je kunt hem ook vertellen dat het beter is om bepaalde standpunten in te nemen die in realiteit wellicht ver van hem af staan.

Antwoord 2.36 uur: Uit ethisch (op huidig tijdstip gecompromitteerd) oogpunt is het interessant te kijken of je met deze vraag naar je client recht blijft doen aan de werkelijkheid. Niet losstaand van het gegeven dat een advocaat wordt geacht de feiten zo in te zetten dat het haar client het beste resultaat levert. DIt is aan het professionele oordeel van de advocaat.

Ander punt dat mogelijk speelt is de autoriteitspositie van de advocaat en het risico op onvrijwillige act.

NIet dat alles wat je vrijwillig doet nou zo ideaal is....

de huidige euthanasiewetgeving gaat alleen op voor minderjarigen van 12 jaar en ouder. voor jongere kinderen geldt dat geen euthanasie gepleegd kan worden. paul brand bepleit in zijn boek'de stoel van god' dat wat we volwassenen bieden en gunnen (rustig en pijnloos doodgaan), ook voor jonge kinderen moet gelden in hun stervensfase om ze hierin zoveel mogelijk te ondersteunen. zou de wet op dit punt moeten worden aangepast?

prof. mr. drs. Marielle Bruning, Universiteit Leiden

Wij kunnen hier op dit moment slechts enkele overwegingen meegeven die voor EthiekZaak spelen. Al het andere zou geen recht doen aan deze vraag. Daarom de volgende punten:

•  rustig en pijnloos sterven gunnen we iedereen;
•  euthanasie is in essentie iets dat je over jezelf beslist. In hoeverre is daar hier sprake van?
• 12 jaar lijkt een arbitraire grens. Wederom; de behoefte aan een tastbare grens is begrijpelijk, maar is dat door begrijpelijkheid te rechtvaardigen? Of moeten we daar toch anders naar kijken en meer durven te twijfelen?
•  in deze leeftijdscategorie mag het kind over geen enkele medische handeling beslissen, dus waarom zou dat dan wel over euthanasie mogen? En wat zou dat dan betekenen voor andere (medische) handelingen?
•  zit dit nu in een hoek analoog aan euthanasie voor dementerenden waarbij je in essentie ook een besluit over een ander zou nemen? Of is dit toch een ander verhaal? EthiekZaak blijft het antwoord schuldig, maar wil wel de vraag stellen. 
•  Een kind is zeer beïnvloedbaar, wat een punt van ethische zorg is. 
• Het is zeker wel belangrijk wat kinderen zelf willen. Onze intuïtie: dat gesprek moet eerst eens op gang komen, zonder meteen in juridische termen te denken. 

Food for thought. 

Wat doe je als je ziet dat je nieuwe, enthousiaste, ambitieuze en zeer onervaren collega’s voortdurend een wiel opnieuw uitvinden?

Ik ben als “oude rot” over in een onervaren team en heb als groot nadeel een wat felle manier van praten en een harde stem…

Ik probeer daar natuurlijk wel veel rekening mee te houden en niet te vaak de domper op het enthousiasme te zijn over de vele projecten die nou eenmaal in een snel groeiende en ambitieuze plek voorbij razen. Het is erg moeilijk; ik zie en vooral voorzie enorm veel fouten. Het kost tijd en geld. Nu kies ik er vaak voor om maar niets te zeggen en iedereen zijn/haar fouten te laten maken. Dat zit me niet lekker…

Het werkt overigens ook andersom. Ik maak ook meer fouten, net zo kostbaar en tijdrovend; het team is niet ervaren en groot genoeg om elkaar en dus ook mij te steunen of te begeleiden.

Hoe worden we een beter vangnet voor elkaar of is dat eigenlijk helemaal niet goed en moeten we ten koste van geld en tijd eerst als team de kinderziektes samen overleven?

Is een beleidsplan de oplossing? Ook zonder visie?

Liesbeth van Hees

Het organisatorische aspect hierin zit in intergenerationeel management, waarin inmiddels wat literatuur over is ontwikkelt. Navragen dus want hier voelt EthiekTeam zich niet helemaal thuis.

Het ethisch aspect natuurlijk wel. En dat zien wij hier met name in het stellen van goede vragen aan elkaar. Waardoor samen leren mogelijk wordt en in het team tijd wordt gemaakt om te reflecteren op het handelen. Iets anders zit er niet op. De goede vragen stellen, is nog een hele kunst en die gaat oefening baren! De gezamenlijke opdracht van het team: maak dit bespreekbaar en durf de stroefheid erin te gooien. Pak die langzame vragen op en creëer jullie eigen leeromgeving met goede vragen. Dan leer je als mens en als organisatie. Samen.

Aanstaande maandag zal de Raad van Discipline op zitting de klacht

behandelen die een zekere rechtskundig adviseur tegen mij,

advocaat, heeft ingediend. De adviseur vindt dat ik hem in een opiniërend

artikel van 1 februari 2010 in de NRC doelbewust heb beschadigd en belasterd. Ook

vindt hij dat ik in het artikel oproep tot ‘haat zaaien’ jegens zijn

persoon.

De adviseur is geen advocaat, maar noemt zich wel “Immigration lawyer”. Hij is lid van een de Vereniging van rechtskundig adviseurs dat slechts een gedragscode kent maar geen toezicht houdt. Hij stelt op zijn website dat hij onder het tuchtrecht van die vereniging valt. Ook zou hij lid zijn van de American Immigration Lawyers

Association en de International Bar Association. Al deze claims zijn onwaar.

  

Ik voel mij bezwaard dat ik mij binnen de kaders van het tuchtrecht moet

verweren tegen een professional die doet alsof hij ook aan soortgelijke

kaders gebonden is en daarmee ook acquireert. In hoeverre is het beginsel

van reciprociteit hier van toepassing? In welke mate zou ik de ethische

manco’s aan de zijde van de profilering van klager, op zuivere wijze ter

discussie  kunnen stellen in de procedure die hij tegen mij heeft ingesteld?

Een advocaat

EthiekZaak pleit voor een primair procedurele verdediging: de inhoud staat voorop en jouw oprechte zorg voor de cliënten en goed professioneel advocatenwerk. Kun je hem aanspreken op het feit dat hij zich niet kies gedraagt? Of het principe van reciprociteit: hij klaagt jou aan, jij klaagt hem aan? EthiekZaak gaat hier voor de zuiverste handelswijze en dat is staan voor wat je vindt. Vanuit een zorg voor een kwetsbare groep. Waarbij EthiekZaak wel opmerkt dat die kwetsbaarheid een meer algemeen fenomeen tussen (juridisch) specialisten en leken is: de positie van een cliënt ten opzichte van advocaat is ten principale ongelijkwaardig. Er zijn slechte dienstverleners, slechte advocaten. Als cliënt is dat verdomd moeilijk te beoordelen. In de beroepsgroep dient dan ook de goede zorg voor cliënten en goed professioneel werk voorop te staan. Met hard law & soft law. 

27 mei, 2.22 AM.

Vraag 22 Prof.dr. J.I. Dijkhuis, Debye Instituut UU: Er werken binnen de Universiteit Utrecht Chinese promovendi, die betaald worden door China en daardoor voor hetzelfde verrichtte werk minder

verdienen dan reguliere collega-promovendi.

Is dit ethisch verantwoord?

De wortels van het  antwoord van deze vraag liggen alweer 15 uur geleden. Het EthiekTeam boog zich diep over deze vraag.

Het gevoel van rechtvaardigheid is hier in het geding! Ze werken op dezelfde plek, doen hetzelfde werk, dragen dezelfde verantwoordelijkheden. Maar ontvangen niet hetzelfde cijferige getal op hun bankrekening. Gelijken monniken gelijke kappen. Niet gek om te denken dat de UU hier een gelijktrekkende rol heeft. Rechtvaardigheid is een groot goed waar de universiteit niet los van staat. Sol justitiae illustra nos.

Leden van het EthiekTeam vinden het principe van rechtvaardigheid niet zo zwaarwegend. Verschil in verdiensten voor hetzelfde werk komt meer voor.

Maar wat met het invloed op de zelfrespect van deze chinese promovendi? Veronderstelt verschil in beloning niet ook een verschil in waardering ? Wat bijgevolg wel eens ethisch verwerpelijk zou kunnen zijn. Dat wordt meteen in twijfel getrokken want je kan waardering maar moeilijk gelijkstellen met de gedaante van het maandelijkse bedrag op je bankrekeningafschrift.

Men kijkt naar de praktijk. Voor buitenlandse PhD’s  die  te weinig geld ontvangen om behoorlijk van te leven springt de Universiteit bij. Alle promovendi moeten goed kunnen leven volgens de normen die hier gelden. Een zorgplicht.

Het verschil in betaling tussen chinese en reguliere promovendi is ethisch verantwoord mits zij volgens de hier geldende normen goed kunnen leven.

How can ethical considerations become more routinely incorporated into global decisions? Jerom Glenn, Director, The Millennium Project

What are global decisions? With the current amount of connectivity, could one argue through the butterfly effect that nearly every local decision is effectively global? Rather than having that discussion here, we put this thought forward. And based on our experience with a full 24 hours of non-stop ethics it is a matter of hanging on and hanging in. Keep putting it forward, keep discussing it, keep questioning, keep thinking. That’s the message! 

Als NLP-master practitioner (en vrouw met veel werk-/levenservaring) coach ik klanten m.b.v. NLP-technieken.

Ik overweeg nu om daarnaast distributeur van Herbalife producten te worden. Ik maak dan winst op de productverkoop, begeleiding is gratis. Ik denk dat ik hiermee meer klanten aan kan trekken die ik d.m.v. bijv. interesse in 'afvallen' ook kan interesseren in NLP-sessies (die ze dan gewoon per sessie betalen). Het is voor klanten niet verplicht dat ze producten bij kopen als ze een vrijblijvende (gratis) intake bij me hebben gehad.

Het Amerikaanse bedrijf Herbalife levert voedingsmiddelen voor vitaliteit, gewichtsvermindering/-vermeerdering en sport.

De producten die ik tot op heden zelf heb uitgeprobeerd vindt ik erg goed. Het bedrijf geeft veel info/trainingen. De marketing-strategie is erg goed/lucratief en biedt veel vrijheden maar is nogal dwingend (Amerikaans?). Dat staat me wel tegen.

Wat is mijn ethische dilemma?

Vriendinnen (slank, fit, academisch) van mij vinden dat ik dat afslanken/vitaliteit ook met alleen NLP-sessies moet kunnen bieden. Dat denk ik ook maar daarnaast denk ik dat ik (sommige) klanten sneller 'over de streep trek' met een gewichtsmanagement'lokkertje' (en de producten zijn écht een steuntje in de rug) en dat ze uiteindelijk al dan niet met product-aankoop een fijnere/gezondere toekomst tegemoet gaan......

Ethiciennes, ik hoop dat ik mijn ethische vraag een beetje helder heb voorgelegd,

ben zeer geïnteresserd in jullie ideeen hierover,

groeten van Loes Breebaart

Mind&More

Het belangrijkste morele punt hier is misbruik van de relatie. Want je bent coach en de klanten zitten in een positie waarin je jou mogelijk als autoriteit zien. En dus geneigd zijn meer en/of makkelijker aan te nemen dat wat jij zegt te volgen. Ok van belang is dat de relatie tussen jou en Herballife en het feit dat jij er geld aan verdient duidelijk is voor de klant. Daarin ligt er ook een verantwoordelijkheid bij de klant, want hoewel er zeer kwetsbare groepen zijn, kan door de bank genomen ook wel degelijk een verantwoordelijkheid voor gezond verstand bij de klant worden gelegd. Als die duidelijkheid er is, dan mag het spel worden gespeeld. Helder, open en zonder dwang. 

EthiekZaak is normaliter niet van het overschatten van wat via de band van communicatie kan worden opgelost, maar daar ligt hier toch wel een sleutel! 

Patiënt A vertelt over haar ervaringen met therapeut B. B is geen vakgenoot. B en A hebben communicatie gehad die buiten een professionele behandelrelatie hoort te vallen. A voelt zich seksueel benaderd, geïntimideerd, enz. Zij wil haar verhaal kwijt aan mij in de praktijk. Hoe nu te handelen? Formeel gezien ben ik geen partij, maar wel op de hoogte van e.e.a. Wat zijn mijn wettelijke verplichtingen in deze? En wat de morele?

Gita van Duinen

Belangrijk punt hier is dat het wel om dezelfde branche maar niet om hetzelfde vak gaat. Over de juridische verplichtingen denken de juristen in ons team te weten dat hier geen specifieke juridische verplichtingen gelden. Maar of wij in dezen op topsterkte zijn, wagen wij te betwijfelen. Navraag dus!

De morele verplichting, dat is ons terrein. Die pakken we eens op vanuit de zorgethiek. En die leert dat morele verplichting in dezen niet groter is dan dezelfde verantwoordelijkheid die je jegens iedereen hebt. Je kunt goede raad geven en bijvoorbeeld vertellen dat dit soort zaken bij een tuchtcommissie kunnen worden voorgelegd. Een verdere morele verplichting kunnen wij niet bespeuren met een TENZIJ. En dat is als het om een heel kwetsbaar persoon gaat zoals bijvoorbeeld een kind waarbij je mishandeling vermoed. Dan heb je de morele verplichting om het te melden bij het AMK. 

Voor een vrijwilligersorganisatie houd ik een praatje, rondleiding voor een grote groep mensen. Bij het afscheid nemen krijg ik twee cadeaubonnen van 30 euro. Wat doe ik hier nu mee?

Geef ik ze aan de organisatie? Wat gaat die er vervolgens mee doen? Of zijn ze voor mij, die tijd en energie heeft gestoken in deze rondleiding. What to do?

Gita van Duinen

Moreel valt voor beide opties iets te zeggen en is er weinig tegen een van beide in te brengen. Integriteit - want dat is waar het hier in de kern om gaat -  laat zich namelijk niet uitdrukken in absolute cijfers. Waarom zou tot bijvoorbeeld €75,- aannemen als relatiegeschenk integer zijn, en €75,10 niet meer? Natuurlijk, een behoefte aan een tastbare grens herkennen wij ook. Maar om die grens dan gelijk te stellen met "integriteit": neuh...Dus dit is een kwestie van onderhandelen, haast zonder hoger gelijk. 

Is het ethisch verantwoord om als technologisch hoogstaand bedrijfgrondstoffen te winnen in derde wereldlanden op aanvraag van eendictatoriale regering? De achterliggende redenatie is dat vanuit het land zelf (dus de bevolking) weinig wordt geprofiteerd van de rijkdommen binnen de landsgrenzen en dat voornamelijk de mensen op de machtige posities er rijk van worden. Dit is een dilemma voor vele olie en gas bedrijven want dat zou betekenen dat er eerst een verandering van het politieke systeem zou moeten plaatsvinden en dat is lastig.

Dennis van Putten, UTwente

Wat zit er hier allemaal in de ethische klem? Het rechtvaardigheidsbeginsel zit in de klem. Maar ook de vraag of mensen die in het land wonen per definitie recht hebben op de olie die daar in de grond zit. Mee in de klem zit ook nog dat de vraag of je wel of geen vuile handen maakt eigenlijk al gepasseerd is. Gaat handelen zonder vuile handen wel? Kan ethiek zonder vuile handen? En hoe vuil is vuil? Waar liggen grenzen? In hoeverre ben jij medeverantwoordelijk voor het sponsoren van de dictatuur als je wel belasting betaalt over de gedolven grondstoffen? Als mensenrechten met voeten getreden worden? Of stap je ook dan in als je denkt dat je wel stapje voor stapje een verschil kunt maken. Door je medewerkers te scholen. Door mobiele telefoons het land in te brengen. Door aan gezondheidszorgvoorzieningen mee te werken. Enzovoorts.

Geen handeling in dezen zonder moreel verlies.

Een kleine nadenker tot besluit, dichter bij huis: Noorwegen is rijk door de olie en houdt het geld daarvan voor zichzelf. Hoe zit het dan met eerlijk delen?

Is het vanuit ethisch oogpunt bezien toe te juichen of af te keuren om een bevalling op te wekken zodra dat wat betreft het volgroeid zijn van de baby kan, met als doel om het kind nog in de armen van de terminaal zieke vader te kunnen leggen voordat hij sterft? Er wordt een foto gemaakt zodat het kind een foto zal hebben waar hij/zij met zijn/haar biologische vader op staat.

Antwoord: (1.36 uur met 22 h ethiek)

Dit vindt EthiekZaak een moeilijke vraag niet alleen omdat hier een groot verdrietige gebeurtenis speelt, maar ook omdat dit soort beslissingen sterk gebonden zijn aan persoonlijke keuzen die liggen in de private levenssfeer.. 

Het  ethisch toetsingskader ontleen je hier aan persoonlijke levensovertuigingen die uiteraard enorm verschillen. Voor elk ethisch argument voor is een ethisch argument tegen te bedenken. Een scala aan morele denkkaders staat ter beschikking.

We gaan ervan uit dat de ouders een weloverwogen keuze maken die ook vanuit de gedachte van wat ‘het goede’ is, is genomen.

De knoop zit hem in het vage gevoel dat we misschien allemaal wel hebben dat de baby uit zijn rustige leventje wordt gehaald waar hij ook “op zijn eigen tijd” had kunnen komen. Het is zeer de vraag of dit gevoel het kunstmatig opwekken van de bevalling ethisch afkeurenswaardig maakt. Bottom-line is dat dit soort ethische vragen meer verdienen dan zo'n simpel blogje.

Stel: ik ben cfo en RA. Ik ontdek slordigheid in de cijfers die naar de bank zijn gegaan. Mijn baas verbiedt contact met de bank.

Forensisch accountant

www.belastingfraude.nl

Het is je taak als CFO om die slordigheid te ontdekken. En daarmee naar je baas te gaan en daarover te rapporteren aan de noodzakelijke instanties. Daarnaast: de verantwoordelijkheden van CFO en RA conflicteren hier. Verantwoordelijk zijn voor de financiën en daarop toezicht houden gaan niet samen. Ethisch gezien zo klaar als een klontje. De gevoeligheid van de zaak zit m dan ook in het verbod van de baas. Waarbij je je ten zeerste af kunt vragen hoe goed die relatie is. 

Wat behoort tot het domein van de ethiek? 

Diverse vragenstellers vroegen zich dit af. En wij soms ook. Want laten we wel wezen: op hoofdlijnen kunnen we een aantal zaken aangeven, maar om nou in een EthiekMarathon een discours van meer dan 2000 jaar te beslechten: we hebben high hopes voor EthiekZaak en we werken er hard aan. Maar "ken uzelve" is een groot goed. Dus een aantal bulletpoints die voor ons de kern pakken:

• Ethiek is systematische reflectie op het goede handelen
• Kritische reflectie van het (eigen) handelen in een normatief kader
• Normatief, wat is juist/onjuist om te doen in algemeen. Maar dat kan nog over een auto gaan dus dat is nog niet ETHIEK!
• Het gaat om fundamentele intrinsieke waarden en is niet vrijblijvend. In gewone taal het gaat over “goed en kwaad”. Niet vrijblijvend wil zeggen dat als je bij een ethische discussie zegt dat iets niet goed is, dat als gevolg heeft dat dat in principe voor iedereen geldt die het uitgangspunt heeft aanvaard;
• Daarbij komen vaak emoties om de hoek, omdat het over fundamentele  zaken gaat en omdat het claimt dat  het voor iedereen geldt . Ethiek gaat dus gepaard met emoties, emoties spelen een rol maar ethiek is dus niet het zelfde als emoties!
• Voor concrete uitwerking: zie alle vragen uit de marathon! Praktische vragen met een ethisch aspect.

En wat is dan moraal? Denk daar eens over als het geheel van normen en waarden en handelingen en gedragingen in een bepaald moment in een bepaalde maatschappij.

Meedenkers: Marcel Verweij, Christiaan Vis en Frans Stafleu

Autonome autos...wie heeft de macht...? Telebestuurde robots voor de thuiszorg….wie is de baas? Prof. dr. ir. Maarten Steinbuch, TU/e

kitt....'s werelds eerste autonome auto?

De reden dat we ons hier (mogelijk) wat unheimisch bij voelen, is dat we gewend zijn om te denken in termen van keuzevrijheid, autonomie van denken en handelen en het kunnen aanwijzen van een verantwoordelijke mens. Bij deze technologiën gaat het om artefacten waarin een “onzichtbare hand” stuurt. Die onzichtbare hand zit in real life vast aan de ontwerper. In hoeverre kan zo’n robot zelf denken? En in hoeverre zijn de keuzen voorgeprogrammeerd? Wat het antwoord daarop ook is, in de basisprogrammering worden keuzen gemaakt. Bij autonome auto’s bijvoorbeeld tussen snelheid en veiligheid. Hoe snel is veilig? Morele afwegingen van de ontwerper, geprogrammeerd in “het ding”. En daarmee komt het in ons leven als een “ding met daadkracht” zoals Peter Paul Verbeek dat zo mooi zegt. Dat is de morele aarzeling die hier wordt gecommuniceerd. Een uitdaging voor de ethiek. Die wellicht veel meer “in” de techniek moet gaan zitten dan extern beoordelen. Dat is een ethisch discours dat nu gaande is. Wij zeggen: volg het denken van onder meer Peter Paul Verbeek en Sabine Roeser! 

Meedenkers: Marcel Verweij, Litska Strikwerda

Als de omstandigheden zo zijn (politiek & financiering) dat iedereen gestimuleerd/gedwongen wordt voor zichzelf/eigen organisatie te kiezen, hoe kun je dan toch het algemene gedeelde belang en samenwerking daartoe stimuleren en vasthouden? Annelies van Nispen

Het gestimuleerd/gewongen worden, is geen feit. Het is de vlucht naar achteren, die als enige mogelijkheid wordt beleefd en (onbewust) wordt gekozen. Het expliciteren van die onbewuste keuze en het van alternatieven, is een eerste stap waarmee het ogenschijnlijke dilemma tussen eigen organisatie en het gedeelde belang opeens veelkleurig wordt. En dat is wat je nodig hebt om vooruit te komen. Om voeding te hebben om het over een complexe begrippen als “algemeen gedeeld belang”, “samenwerking” en zelfs “solidariteit” te gaan hebben.

Waarbij de emoties niet buiten schot kunnen blijven, maar een expliciete rol spelen in de zoektocht. Vergelijk Griekenland op dit moment: het solidaire gevoel van (noord) Europa met Griekenland staat onder druk omdat het noorden zich door Griekenland belazerd voelt. Die emotie zet enorme druk op het solidariteitsprincipe en staat daarmee midden in de discussie.

Op praktisch niveau: een beproefde krijgsstrategie is het vinden van een gezamenlijke vijand en een gezamenlijk belang.

Kortom EthiekZaak zegt: graaf door voorbij de schijnbare tegenstelling naar de verscholen fundamenten.

Meedenkers: Frans Stafleu, Marcel Verweij, Christiaan Vis, Angeline Achterberg, Litska Strikwerda

Gepubliceerd op 27 mei, 1.05 uur