EthiekZaak

The Chinese Way

Chinese professor Shi Yihong was aan het woord maandagavond 18 april 2011 VU Amsterdam. Zijn presentatie was onderdeel van de lezingenreeks van SID getiteld Global values in a changing world. De spanning die er is in onze globaliserende wereld, waar in elk land, op elke plek verschillende lokale waarden gelden.

De professor gaat inzoomen op universele normen, China’s complexiteit en hoe internationale veiligheidsvraagstukken in relatie hiermee worden aangepakt.

Met een zaal vol westerlingen met hoofden vol persvrijheid, mensenrechten, onbeperkt internettoegang, evenwel geen makkelijke opgave.

Een deel van het verhaal verdween in onverstaanbaar Chinees-

Engels, maar de kern van Shi’s betoog werd even helder als voorspelbaar. Stel een vraag over de houdbaarheid van universele normen en je krijgt een antwoord over de waarde van de particularistische variant. In de Chinese cultuur heeft elke situatie haar eigen normen en bijbehorende particuliere goede handelswijze. The Chinese Way. Universele normen bestaan, maar slechts aan de rand van een probleem. De complexiteit van iedere situatie wordt daarmee beter erkent. De context waarin een gebeurtenis plaats vindt, is leidend. De boodschap: mensenrechten prima, maar niet zo concreet uitgewerkt als nu. Dat laat namelijk geen ruimte voor de eigenheid, voor de eigen waarden van een cultuur, een land.

EthiekZaak vroeg de professor welke waarde hij de westerse wereld mee zou willen geven vanuit Chinees perspectief. Good question zegt de prof. Zijn antwoord laat zich raden: de waarde van de Chinese particularistische kijk op het leven.

Punt is dat waar de morele verwerpelijkheid van marteling en beknotting van vrije meningsuiting voor ons gesneden koek is, de draaiende werkelijkheid in China mensen voor grote morele dilemma’s stelt. Particularisme is een levensovertuiging en kan te vuur en te zwaard verdedigd worden maar evenzeer is het een menselijke verklaring en misschien zelfs een verontschuldiging voor zaken die gebeuren in de doorstomende realiteit van China.

Een verontschuldiging die de spreker nodig heeft omdat het wijzend westers vingertje ook op zijn borst drukt.

EthiekZaak steekt graag de hand in eigen Westerse boezem. Het is bepaald niet makkelijk om gemeenschappelijke waarden te koesteren en na te streven. Daar is voortdurende inspanning, constructieve discussie en grondige interactie voor nodig.

Kijk naar de wankelheid van de Europese solidariteit. Ook hier in Europa hebben we het er knap lastig mee om onze gedeelde waarde van solidariteit voorbij gedeeld eigenbelang te trekken. En hebben we dan als individueel land niet ook altijd de neiging om de waarde van onze eigen cultuur, de particularistische context waarin gebeurtenissen plaats vinden, te benadrukken? En wat is dan in deze gevallen de goede manier van handelen? Hebben we daar een pasklaar antwoord op?